هنگامی که دانشمندی می میرد، چنان شکافی در اسلام پدید می آید که جزجانشینش آن را پر نسازد . [امام علی علیه السلام]

صلح طلبان افغانستان

صفحه اصلی پیام‌رسان پست الکترونیک شناسنامه RSS Atom پارسی بلاگ پارسی یار

مذاکرات صلح افغانستان براساس شرایط کدام طرف؟

مذاکرات صلح افغانستان براساس شرایط کدام طرف؟

18 حوت 1394

باوجود شایعاتی که طالبان مایل اند از یک ابتکار چهارجانبه حمایت کنند، آن‌ها شرکت در مذاکرات صلح پیشنهاد شده را رد کرده‌اند. خودداری از شرکت در گفت‌وگوهای صلح برای آینده افغانستان چه معنا می‌دهد و آیا پاکستان می‌تواند از نفوذش استفاده کند؟
منبع: دویچه ویله/ شمیل شمس و عارف فرهمند ترجمه: حمید مهدوی

امیدواری‌های زیادی وجود داشت که طالبان افغانستان در گفت‌وگوهای صلح شرکت خواهند کرد؛ گفت‌وگوهایی که چندین منبع ادعا کرده بودند زمانی بین 7 تا 11 مارچ در اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان، انجام خواهد شد. اما پس از آن‌که این اسلام‌گرایان شرکت نکردن شان در این گفت‌وگوها را اعلام کردند، اکنون احیای این روند که از زمان مرگ ملا عمر، رهبر دیرینه این ستیزه‌جویان در ماه جولای گذشته متوقف شده بود، به‌طور فزاینده‌ای مشکل به نظر می‌رسد.
این گروه روز شنبه، با اشاره به ملا اختر محمد منصور، رهبر جدیدش گفت: «ما تمام این‌گونه شایعات را رد می‌کنیم و به صراحت می‌گوییم که رهبر امارت اسلامی به هیچ کسی اجازه شرکت در این نشست را نداده است». این گروه گفت: «امارت اسلامی یک بار دیگر تاکید می‌کند تازمانی که اشغال افغانستان پایان نیابد، فهرست سیاه حذف نشود و زندانیان بیگناه آزاد نشوند، این‌گونه گفت‌وگوهای بیهوده و گمراه کننده به هیچ نتیجه‌ای نخواهد رسید».
تحلیل‌گران امیدوار بودند که با ایجادشدن گروه هماهنگی چهارجانبه که از نمایندگان افغانستان، پاکستان، چین و ایالات متحده تشکیل شده است، یک راه حل سیاسی برای پایان دادن به جنگ طولانی افغانستان به‌دست خواهد آمد. اما مقام‌های افغانستان هنوز امیدوارند که گفت‌وگوهای صلح در «چند هفته» از سر گرفته خواهد شد. یک مقام ارشد افغانستان به خبرگزاری فرانس پرس گفت: «ممکن است این روند به تاخیر افتاده باشد، اما طالبان در گفت‌وگوها حضور خواهند یافت، این چیزی است که ما در مورد آن مطمئنیم».
«آماده‌ی بدترین»
امین الدین مظفری، منشی و سخن‌گوی شورای عالی صلح افغانستان گروه هماهنگی چهار جانبه را به‌خاطر عمل نکردن به وعده‌هایش سرزنش کرده است. مظفری به دویچه ویله گفت: «گروه متشکل از چهار کشور وعده داده بود که طالبان را به میز مذاکره خواهد کشاند، بنابراین، در درجه اول این مسئولیت آن‌هاست که اسلام‌گرایان را متقاعد سازد. وظیفه شورای عالی صلح فقط فراهم کردن زمینه برای مذاکرات است». با این حال، این مذاکره کننده صلح امیدوار است که ستیزه‌جویان سرانجام انعطاف پذیری نشان خواهند داد. وی گفت: «زود یا دیر، طالبان درک خواهند کرد که گفت‌وگوها تنها راه پایان دادن به جنگ است. ما امیدواریم آن‌ها وقت را ضایع نکنند و به گفت‌وگوها بپیوندند».
اما رییس جمهور اشرف غنی قبلاً به ملت هشدار داده است که آماده بدترین حالت باشند. غنی روز یک‌شنبه به پارلمان افغانستان گفت: «بیایید رک و راست باشیم: هرچند ما به روند صلح باور داریم و به تلاش‌ها برای موفقیت آن ادامه خواهیم داد، اما آماده جنگ علیه آن‌هایی که به جنگ افروزی در کشور ما ادامه می‌دهند و پیش شرط تعیین می‌کنند، نیز هستیم». غنی، بدون اشاره مستقیم به اعلام اخیر طالبان، گفت که این مسئولیت حکومت او است که «آماده بدترین حالت باشد و به بهترین نتیجه امید داشته باشد».
احتمالاً غنی به آن‌چه که تاکید پاکستان بر «پیش شرط‌ها» برای گفت‌وگوها ادعا شده است، نیز اشاره می‌کرد. میاگل واثق، کارشناس افغان، نیز این دیدگاه را دارد و معتقد است که موفقیت روند صلح تا حد زیادی به نقش پاکستان وابسته است. واثق با اشاره به صحبت‌های اخیر سرتاج عزیز، مشاور امور خارجه نخست وزیر پاکستان مبنی بر این که پاکستان از تعداد زیادی از رهبران طالبان افغانستان در خاک این کشور میزبانی می‌کند، گفت که اگر پاکستان واقعاً می‌خواهد طالبان را به گفت‌وگوها بکشاند، غیرممکن است که این ستیزه‌جویان درخواست آن‌ها را رد کنند. واثق گفت: «واضح است که رهبران طالبان در شهرهای پیشاور، کراچی و کویته پاکستان هستند. پاکستان آن‌ها را مجبور نکرده است که فعالیت‌های شان را متوقف سازند و از خاک این کشور استفاده نکنند».
اولین بار نیست که پاکستان «بازی دوگانه» انجام می‌دهد
اسلام‌آباد گفته است که مایل است همکاری کند و ادعاهایی مبنی بر دخالتش در افغانستان را رد کرده است. حکومت پاکستان گفته است که می‌خواهد روند صلح را تسهیل کند، اما باوجود یک دور موفقانه گفت‌وگوهای صلح میان حکومت افغانستان و طالبان با میزبانی پاکستان، موفقیتی به‌دست نیامده است. غنی چند بار اسلام‌آباد را به‌خاطر عدم تمایل ظاهری‌اش در کمک به گفت‌وگوها مورد انتقاد قرار داده است.
جنرال راحل شریف، فرمانده ارتش پاکستان، اخیراً از کابل دیدار کرد تا از حمایت کامل کشورش به مقام‌های افغان اطمینان بدهد. با این حال، کارشناسان می‌گویند که نباید از مانورهای شریف انتظاری داشته باشیم. آن‌ها استدلال می‌کنند که حملات مرگبار شورشیان در قندهار در ماه دسامبر و ادامه حملات طالبان در ولایت هلمند و دیگر بخش‌های کشور ثابت می‌کند که ارتش پاکستان و استخبارات این کشور هم‌چنان از شورشیان حمایت می‌کنند.
عبدل آغا، کارشناس ساکن اسلام‌آباد، به دویچه ویله گفت: «این اولین باری نیست که پاکستان بازی دوگانه انجام می‌دهد.» «پیام اسلام‌آباد به مقام‌های افغانستان واضح است: باید با خواست‌های ما موافقت کنید یا صلحی در کشورتان وجود نخواهد داشت». وی اضافه کرد که پاکستان می‌خواهد طالبان با شرایط خودشان در گفت‌وگوها شرکت کنند.
تصورات از قبل موجود
اما نافل شاهرخ، محقق در انستیتوت مطالعات سیاسی در اسلام‌آباد معتقد است که دلیل تعلیق مذاکرات رویکرد انعطاف ناپذیر طرف کابل و واشنگتن است. شاهرخ به دویچه ویله گفت: «طالبان همیشه مایل به گفت‌وگو بوده‌اند اما با پیش‌شرط خروج کامل نیروهای ناتو از افغانستان. مسلماً این برای حکومت افغانستان و ایالات متحده قابل قبول نیست». شاهرخ هم‌چنین گفت که پاکستان در عمل هیچ نفوذی بر رهبری طالبان ندارد. او گفت: «باید قبل از این‌که هرگونه ابتکار عمل معناداری ریشه بدواند، باید این طور تصورات از قبل موجود پاک ساخته شود.» «ما باید بپذیریم که طالبان هنوز یک نیروی قوی در افغانستان است. آن‌ها چندین ولایت افغانستان را کنترل می‌کنند و در این ولایات حمایت عمومی را باخود دارند». این کارشناس معتقد است که بدون مشارکت طالبان، اعتبار و موثریت هرگونه گفت‌وگوها پرسش برانگیز خواهد باقی خواهد ماند. شاهرخ گفت: «طالبان چیزی برای از دست دادن ندارند. ایدیولوژی و اقتصاد آن در منازعه و جنگ رشد می‌کند. یک روند صلح افغانی و به رهبری افغان‌ها که در آن شورشیان سهم مشروع خودشان را خواهند داشت، تنها راه رفتن به جلو است».